1981-1999 Kronolojisi

[LeLisH]

1981

Cezayir'in Başkenti'nde ABD, Tahran'daki 52 rehinenin serbest bırakılması için İran'a 10 milyar dolar vermeyi kabul etti.

Kosova'da, ilk öğrenci gösterileri başladı.

Fransa'da 5. Cumhuriyet'in kuruluşundan sonra ilk kez Sosyalist Parti'den François Mitterand, cumhurbaşkanı seçildi.

Papa Jean-Paul II'ye, St-Pierre Meydanı'nda suikast girişiminde bulunuldu.

İsrail Hava Kuvvetleri, Fransa'nın gönderdiği Osirak Reaktörü'nü barındıran, Irak'taki Tamuz Nükleer Araştırma Merkezi'ne saldırdı.

Vietnam'da çıkan tayfunda 200 bin kişi öldü.

Mısır Cumhurbaşkanı Enver Sedat, Ekim 1973 İsrail-Arap Savaşı anısına düzenlenen askeri geçit töreni sırasında, aşırı dinciler tarafından öldürüldü.

General Jaruzelski, Polonya Başbakanı, Savunma Bakanı ve İşçi Partisi 1. Sekreteri oldu.

İsrail, Golan Tepeleri'ni işgal etti.

1982

İngiliz Yönetimi ve Vatikan arasında 1531'de kesilen diplomatik ilişkiler yeniden kuruldu.

Müslüman Kardeşler Örgütü, Suriye'de ayaklanma başlattı, yaklaşık 30 bin kişi öldü.

İngiltere ve Arjantin arasında, Falkland Savaşı çıktı.

İsrail, 15 yıl önce işgal ettiği Sina Yarımadası'ndan çekildi.

İsrail Birlikleri Lübnan'a girdiler ve Beyrut'u kuşattılar.

Lübnan Devlet Başkanı Beşir Cemayel, seçimle görev başına geldikten 22 gün sonra Beyrut'ta düzenlenen bombalı bir saldırı sonucu, 19 kişiyle birlikte öldü. Bir hafta sonra, yerine kardeşi Emin Cemayel geçti.

Yüzlerce sivil Filistinli, Sabra ve Şatila'daki kamplarda, Hıristiyan Falanjist militanlar tarafından katledildi. Bölge İsrail Ordusu'nun denetimi altındaydı.

Helmut Kohl, Batı Almanya Başbakanı oldu.

Tahran'da patlayıcı yerleştirilen bir kamyon havaya uçtu. 60 kişi öldü, 700 kişi yaralandı.

İspanya'da ilk defa, bir sol parti iktidara geldi, Felipe Gonzales'in İspanyol Sosyalist İşçi Partisi, ezici bir üstünlükle seçimleri kazandı.

18 yıldan beri SSCB'nin bir numaralı ismi Devlet Başkanı Leonid Brejnev öldü, yerine Yuri Andropov geçti.

Polonya'da liman işçilerinin lideri Lech Walesa, 11 ay gözaltında kaldıktan sonra serbest bırakıldı.

Felipe Gonzales, İspanya'da ilk sosyalist hükümeti kurdu.

1983

Pershing 2 Füzeleri, İngiltere'de SSCB'ye karşılık olarak konuşlandırıldı.

ABD Başkanı Ronald Reagan, Stratejik Savunma Girişimi (SDI) programını ortaya attı. SSCB'nin kıtalararası balistik füzelerini uçuşlarının çeşitli aşamalarında yoketmeye yönelik bir program olan SDI daha sonra ''Yıldız Savaşları''adını aldı.

ABD'de siyah Harold Washington, Chicago Belediye Başkanlığı'na seçildi.

Lübnan'ın Beyrut Kenti'nde ABD Büyükelçiliği'ne bir otomobille intihar saldırısı düzenlendi, 17'si Amerikalı 63 kişi öldü.

Rotasından sapıp, SSCB hava sahasına giren Kore Havayolları'na ait Boeing 747 tipi bir uçak, Sovyetler tarafından düşürüldü, uçakta 269 kişi bulunuyordu.

Polonyalı lider Lech Walesa, Nobel Barış Ödülü'ne layık görüldü.

Beyrut'ta patlayıcı yüklü 2 kamyon, Barış Gücü Karargahı'na düzenlenen intihar saldırısında havaya uçtu. 241 Amerikalı denizci ve 58 Fransız asker öldü.

Arjantin'de demokrasi geri geldi, Sosyal-Demokrat Parti lideri Raul Alfonsin, devlet başkanı oldu.

Lübnan'ın Tire Kenti'ndeki İsrail Karargahı'nda patlayıcı yüklü bir araç havaya uçtu, 62 kişi öldü.

Yaser Arafat ve 4 bin Filistinli, Trablus'u terketti.

1984

SSCB Komünist Partisi Genel Sekreteri ve Devlet Başkanı Yuri Andropov öldü.

Los Angeles Olimpiyat Oyunları'nda, Amerikalı zenci atlet Karl Lewis, 4 altın madalya kazandı.

Hindistan Başbakanı Indra Gandhi öldürüldü.

Ronald Reagan, tekrar ABD Başkanlığı'na seçildi.

Hindistan'ın merkezindeki Bhopal Kenti'ndeki Amerikan Union Carbide Şirketi'nin bir fabrikasındaki gaz kaçağı yüzünden ilk anda 1.750 kişi öldü. Bu felaket nedeniyle ölenlerin sayısı yaklaşık 7 bin kişiye ulaştı.

Güney Afrikalı zenci piskopos Desmond Tutu, Nobel Barış Ödülü aldı.

1985

Mihail Gorbaçov, Komünist Parti Genel Sekreterliği'ne seçildi.

Belçika'nın Heysel Stadı'nda, Avrupa Şampiyon Kulüpler Kupası finali için, İtalya'nın Juventus ve İngiltere'nin Liverpool takımları arasında yapılacak karşılaşma öncesinde İngiliz holiganlar, İtalyan taraftarlarına saldırdılar, olaylarda 39 kişi öldü.

Japon Havayolları'na ait Boeing 747 tipi bir uçak, Tokyo-Osaka hattında seyrederken düştü. Kazada 520 kişi hayatını kaybetti.

4 Filistinli, İskenderiye Limanı'ndan açılan İtalyan yolcu gemisi Achille Laura'yı kaçırdı. 480 kişiyi rehin alan ve bir Amerikalı Yahudi'yi öldüren korsanlar, 2 gün sonra Mısırlı yetkililere teslim oldular.

Kolombiya'daki Nevado Del Ruiz Yanardağı'nın patlaması sonucu 25.000 kişi öldü.

Malta'nın başkenti Valetta'da Mısırlı komandolar, önceki gün hava korsanları tarafından kaçırılan bir uçağa operasyon düzenlediler. 61 kişi öldü, 26 kişi yaralandı ve 1'i korsan 12 kişi kurtuldu.

Arjantin'de Alfonsin'in, 1976-1982 yılları arasındaki Malouine Savaşı'nda 1.500 kişinin ölümü ve 9.000 kişinin kaybolmasıyla ilgili olarak açtığı dava sonuçlandı. General Videla ve Amiral Massera, ömür boyu ağır hapis cezasına çarptırıldılar.

1986

İspanya ve Portekiz, AET'ye katıldılar.

Mario Soares, Portekiz Devlet Başkanlığı'na seçildi.

Filipinler Devlet Başkanı Marcos, Honolulu'ya kaçtı. Corazon Aquino, devlet başkanlığına seçildi.

İsveç Başbakanı Olof Palme, Stockholm'de öldürüldü.

F-11 tipi 18 Amerikan bombardıman uçağı, Trablus'taki askeri mevzileri bombaladı. Aralarında Kaddafi'nin evlat edindiği 15 aylık kızının da bulunduğu 37 kişi öldü.

Çernobil Nükleer Santrali'nde kaza meydana geldi. 30 kişi öldü. Çevrede oturan 48 bin kişi tahliye edildi.

Avusturya'da Kurt Waldheim, Hitler'in ordusunda görev yaptığının ortaya çıkmasına rağmen devlet başkanlığına seçildi.

Wole Soyinka, Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı. Soyinka, bu ödülü kazanan ilk Afrikalı oldu.

ABD'de İran-gate skandalı patladı. Bazı üst düzey yöneticiler, İran'a silah satmakla ve Nikaragualı isyancılara finansman sağlamakla suçlandı.

1987

ABD, SSCB'nin önerisini kabul etti, Asya ve Avrupa'da konuşlandırılmış ve menzili 500-5 bin 500 kilometre olan bütün füzeler imha edildi.

25 bin İranlı hacı, Mekke'deki büyük Camii'nin yollarını tıkadılar ve Suudi Arabistan güvenlik güçleriyle çatıştılar, 402 kişi öldü.

Nükleer dönemin ilk gerçek silahsızlanma anlaşması olan Washington Antlaşması imzalandı.

1988

SSCB Devlet Başkanı Gorbaçov, Cenevre'de Afganistan ve Pakistan arasında imzalanan anlaşma uyarınca, Sovyet Birlikleri'nin 15 Mayıs'tan itibaren 10 ay içinde Afganistan'dan çekileceğini açıkladı.

290 kişi taşıyan İran Havayolları'na ait A-300 tipi bir yolcu uçağı, Körfez'deki ABD Donanması tarafından yanlışlıkla düşürüldü.

Doping yaptığı tespit edilen Kanadalı sprinter Ben Johnson'un, Seul Olimpiyatları'nda kazandığı altın madalya geri alındı. Johnson 100 metrede dünya rekoru kırmıştı.

George Bush, ABD Başkanı oldu.

Ermenistan'da deprem oldu, 35 bin kişi öldü ve 500 bin kişi evsiz kaldı.

Frankfurt-Londra-New York hattında uçan, Pan Am Havayolları'na ait Boeing 747 tipi uçak, İskoçya'nın Lockerbie Kasabası'nın üzerinde infilak etti. Uçakta bulunan 270 kişi öldü. BM, suçlu bulduğu Libya'ya, hava ambargosu uygulamaya başladı.

1989

Japonya İmparatoru Hirohito öldü, yerine oğlu Akihito geçti.

İspanyol sürrealist ressam Salvador Dali öldü.

Belgrad Yönetimi, Kosova'nın özerkliğini ortadan kaldırdı. Bölgede yapılan gösterilerde 24 kişi öldü.

Paraguay'da 1954'ten beri iktidarda olan diktatör Stroessner, General Rodriguez tarafından devrildi.

İran dini lideri Humeyni, Hindistan kökenli İngiliz yazar Salman Ruşdi hakkında ''Şeytan Ayetleri''adlı kitabı dolayısıyla ölüm fetvası yayınladı.

SSCB'de, 1917'den beri ilk milletvekili seçimleri yapıldı.

İran dini lideri Humeyni öldü.

Polonya'da ilk demokratik seçimler yapıldı. Todeusz Mazowiecki, başbakan oldu.

Çin'de, Tiananmen Olayları meydana geldi.

Polonya'da, General Jaruzelski, devlet başkanlığına seçildi, ancak yerini 9 Aralık'ta Lech Walesa'ya bıraktı.

Fransız Şirketi UTA'nın DC-10 tipi bir uçağı Nijer'deki Tenere Çölü üzerinde infilak etti. 170 kişi öldü. 8 yıl sonra Fransız yargıç Jean-Louis Brugiere, resmi olarak Libya gizli servisinin de olaylara karıştığını açıkladı.

Dalay Lama, Nobel Barış Ödülü'nü kazandı.

Berlin Duvarı yıkıldı.

ABD, Panama'ya askeri müdahalede bulundu ve General Manuel Antonio Noriega tutuklandı.

Romanya'da Diktatör Nikolai Çavuşesku devrildi ve eşiyle birlikte idam edildi.

Çekoslavakya Devlet Başkanlığı'na, Vaclav Havel getirildi.

1990

27 yıl tutsak kalan Güney Afrikalı siyah lider Nelson Mandela, özgürlüğüne kavuştu.

Nikaragua Devlet Başkanlığı'na, Violeta Chamorro seçildi.

Litvanya, bağımsızlık ilan etti.

İran'ın kuzeybatısındaki Gilan ve Zandjan Bölgelerinde deprem oldu, 40 bin kişi öldü.

Saddam Hüseyin'in birlikleri Kuveyt'i işgal etti.

İki Almanya birleşti.

1991

Körfez Savaşı başladı, 28 Şubat'ta Irak'ın yenilgisiyle sona erdi.

Hindistan eski Başbakanı Rajiv Gandhi öldürüldü.

Yugoslavya'da iç savaş başladı, Slovenya ve Hırvatistan tek yanlı olarak bağımsızlık ilan ettiler.

Gorbaçov'a darbe girişiminde bulunuldu.

Birmanya'da muhalefet yöneticilerinden Aung San Suu Kyi, Nobel Barış Ödülü aldı.

Kamboçya ile ilgili maddelerin yeraldığı Paris Antlaşması imzalandı.

Yakındoğu'da barış amacıyla yapılan Madrid Konferansı başladı.

Lübnan'da, İslami Cihad Örgütü tarafından 2.454 gün esir tutulan Amerikalı gazeteci Terry Anderson, serbest bırakıldı.

Gürcistan dışındaki 11 devlet tarafından imzalanan bir anlaşmayla SSCB'ye son verildi. Bağımsız Devletler Topluluğu kuruldu, Devlet Başkanı Gorbaçov, 4 gün sonra istifa etti.

1992

Cezayir'de, seçimlerin birinci turunu İslami Selamet Cephesi'nin (FIS) ezici çoğunlukla kazanması üzerine ikinci tur iptal edildi.

Salvador'da gerillalar ve hükümet arasında barış anlaşması imzalandı, iç savaş 75 bin kişinin ölümüne neden oldu.

Maastricht Antlaşması imzalandı. AET, AB adını aldı.

İtalya'da ''Temiz Eller''soruşturması başladı.

İsveç sosyalist modelinin babası eski bakan Gunnar Strang öldü.

Saraybosna kuşatıldı, Bosna-Hersek Savaşı başladı.

Marlene Dietrich öldü.

Cezayir Devlet Başkanı Muhammed Budiaf, Annaba'da bir söylev verirken vurularak, öldürüldü.

Bill Clinton, ABD Başkanlığı'na seçildi.

ABD Birlikleri, Somali'ye çıkarma yaptı.

1993

Kamboçya'da, 25 yıldan beri ilk kez, BM'nin koruyuculuğunda düzenlenen ilk demokratik seçimler yapıldı.

Belçika Kralı Baudoin öldü.

Oslo'da gizli görüşmeler yapan FKÖ ve İsrail Yönetimi, Filistin'e özerklik tanıyan bir bildiri imzaladılar. Beyaz Saray'da Yaser Arafat ve İzak Rabin el sıkıştılar.

1994

Meksika'daki Chiapas Yerlileri isyan ettiler.

Ruanda'nın başkenti Kigali'de içinde bulundukları arabanın havaya uçması sonucu Hutu etnik çoğunluğuna mensup Ruanda Devlet Başkanı Juvenal Habyarimana ve Burundi Devlet Başkanı Cyprien Ntaryamira öldü. Ertesi gün Hutu etnik grubu, tüm ülkede katliamlar yaptı. Nisan-Temmuz aylarında Tutsi soykırımı ve muhalefetteki Hutuların öldürülmesiyle yaklaşık 800 bin kişi hayatını kaybetti.

Güney Afrika Cumhuriyeti'nde her ırktan insanın katıldığı ilk seçimler yapıldı.

Manş Denizi'nin altındaki tünel açıldı.

Yaser Arafat, Filistin Toprakları'na geri döndü ve Gazze'de Filistin Özerk Yönetimi'ni kurdu.

Alexandr Soljenitsin, 20 yıl ABD'de sürgünde kaldıktan sonra Rusya'ya döndü.

Ürdün, Mısır'dan sonra İsrail'le bir barış anlaşması imzalayan 2. Arap Ülkesi oldu.

1995

Polonya'da, Lech Walesa, başkanlık seçimlerini kaybetti. Aleksandr Kwasniewski, devlet başkanı oldu.

İsrail Başbakanı İzak Rabin, Tel-Aviv'de bir Yahudi tarafından öldürüldü.

ABD'nin Dayton Eyaleti'nde tasarlanan ve 14 Aralık'ta Paris'te Franjo Tudjman, Slobodan Miloseviç ve Alia İzzetbegoviç'in imzaladıkları anlaşma, Bosna Savaşı'na son verdi.

1996

İsrail'de, Binyamin Netanyahu'nun partisi iktidara geldi ve Arap Ülkeleriyle imzalanan barış anlaşmalarını durdurdu.

Burundi'de, Binbaşı Pierre Buyoya, darbe yaptı.

Taliban milisleri, Kabil'i zaptettiler.

Peru'nun başkenti Lima'daki Japonya Büyükelçiliği'nde, aralarında 30 diplomat ve 2 Perulu bakanın da bulunduğu 683 kişi, Tupac Amaru Devrimci Hareketi Mensupları tarafından rehin alındı. 22 Nisan 1997'de Peru askerlerinin düzenlediği harekatla olay sonuçlandı. 17 kişi öldü.

Guatemala'da hükümet ve devrimci gerillalar arasında, 36 yıl süren ve 100 bin kişinin ölümüne sebep olan iç savaştan sonra barış anlaşması imzalandı.

1997

İngiltere'de, Tony Blair liderliğindeki İşçi Partisi, seçimleri kazandı.

Mobutu devrildi. Zaire, Kongo Demokratik Cumhuriyeti adını aldı.

Hong Kong, Çin Yönetimi'ne devroldu.

Mısır'ın Luksor Kenti'nde 68 kişi, aşırı dincilerin saldırısında hayatını kaybetti.

Galler Prensesi Diana, Dodi El Fayed'in de içinde bulunduğu aracın kaza yapması sonucu öldü.

1998

Sırp Kuvvetleri, Kosovalı Arnavutlara saldırı düzenlemeye başladılar.

Kanadalı yönetmen James Cameron'un ''Titanic''filmi 11 dalda Oscar aldı ve sinema tarihinin gişe hasılatı en yüksek filmi oldu.

Kuzey İrlanda'daki Katolik ve Protestanlar arasında Belfast'ta barış anlaşması imzalandı.

Kızıl Kmerler'in lideri Pol Pot öldü.

Hindistan, 5 nükleer deneme yaptı.

Brüksel'de EURO, Yunanistan, İngiltere, İsveç ve Danimarka dışındaki AB ülkeleri tarafından kabul edildi.

ABD'de Savcı Starr, Monica Lewinsky skandalı ile ilgili raporunu yayımladı.

ABD'de Nisan'da piyasaya sürülen iktidarsızlık hapı Viagra, Avrupa'da yasallaştı.

ETA, tek yanlı ve süresiz ateşkes ilan etti.

Mitch Tayfunu, Orta Amerika'yı kasıp kavurdu. Tayfun, 26 bin kişinin ölümüne sebep oldu.

Lordlar Kamarası, Şilili General Augusto Pinochet'in dokunulmazlık hakkından yararlanamayacağına karar verdi.

1999

Amerikan uçakları, 6 yıldan fazla bir süre sonra ilk kez, Irak'taki uçuşa yasak bölgelerde Irak uçaklarına füze saldırısı düzenledi.

Ürdün Kralı Hüseyin öldü.

Terör Örgütü PKK'nın başı Abdullah Öcalan, Türk Güvenlik Kuvvetleri tarafından, Kenya'nın başkenti Nairobi'de yakalandı.

NATO Genel Sekreteri Solana, Yugoslavya'ya yönelik hava harekatı başlatılması emri verdi.

Almanya Parlamentosu, Berlin'de restore edilen eski parlamentosu Reichstag'da çalışmalarına başladı.

Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi, Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Miloseviç'i, Kosova'daki vahşetin sorumlusu olmakla suçladı.

NATO'nun Kosova'ya düzenlediği operasyon, Sırp Birliklerinin Kosova'dan çekilmesi anlaşmasıyla sona erdi.

Fas Kralı II. Hasan öldü.

Çin, nötron bombası yaptığını açıkladı.

Marmara'da 7.4 büyüklüğünde deprem meydana geldi: 17 bin 118 ölü.

Yunanistan'ın başkenti Atina'da 5,9 büyüklüğünde bir deprem oldu.

Moskova'da 9 katlı bir binaya düzenlenen saldırıda 93 kişi öldü.

Moskova'da bir apartmana düzenlenen ve arkasında aşırı dincilerin bulunduğu saldırıda 118 kişi öldü.

Tayvan'da 7.6 büyüklüğündeki depremde 2.321 kişi öldü.

Rusya, Çeçenistan Operasyonu'nu başlattı.

Pakistan'da Genelkurmay Başkanı Pervez Müşerref, yönetime el koydu.

Düzce'de 7,2 büyüklüğünde deprem oldu: 374 ölü.

Çin, ilk insansız uzay aracının denemesini yaptı.

Yargıtay, terör örgütü başı Öcalan'a verilen idam cezasını onadı